Dat je nooit niet communiceert

(ook wel: degene over cowboys en schapen kijken)

Zo’n 18 maanden geleden zat ik op een donderdagmiddag vast in de bosjes (heb jij dat ook soms?).

Een eenzame koe en haar kalf hadden zich verstopt in dik en ruw struikgewas op, voor ons, redelijk ongekend terrein. De boer had me er uitzonderlijk helemaal alleen op uitgestuurd terwijl de rest van de ploeg beneden de kudde naar het water bracht. Ik was zeker dat ik 2 dieren in het struikgewas had gezien, de boer dacht 3. Hij had gelijk, achteraf bleek er ook nog een stier te zitten. De koe en haar kalf stonden misschien 5 meter van me verwijderd, maar de helling was stijl en de struiken te sterk. Ik zag aan haar kalme blik dat de koe wist dat ik er niet bij kon. En dit stukje helling had ik ondertussen al langs 3 invalshoeken benaderd om tot bij haar en het kalf te komen. Een groot kalf trouwens. 6 maanden tot een jaar of zo. Een stadsduif zou het al geen kalf meer noemen misschien. Nu ja. Het voelde als mijn ultieme beproeving. Het zou de één na laatste keer zijn dat ik te paard zou musteren* in Australië. 5000 schrammen en ik-weet-niet-hoeveel-minuten later kreeg ik de koe en haar kalf een zandweg op.
_{*Musteren is het bijeen brengen en verplaatsen van kuddedieren.}

Dit weekend wandelde ik met mijn zus en een vriendin over de Kalmthoutse Heide. We wandelden er de routes met de symbolen van het bos en het schaap, een van mijn favoriete routecombo’s. Toen we een kudde schapen tegenkwamen (jawel, op de route van het schaap) en verschillende groepjes mensen errond foto’s trokken, vlogen de herinneringen door me heen.

Vorige maand reed ik in een auto achter een kudde schapen aan* die door een herderin en haar hond door de straten werden geleid. Fietsers, buurtbewoners en automobilisten grepen allemaal naar hun gsm om het plaatje vast te leggen. Hoe uitzonderlijk, zag ik ze denken.
_{* Niet als stalker van veedieren, ik heb mezelf nog in de hand (denk ik). Maar als vrijwilliger van KempVZW die schapen inzetten in het kader van ecologisch landschapsbeheer. Daar moet ik dringend ook eens een blog over schrijven…}

Nu, anderhalf jaar later, zou ik ook naar mijn gsm grijpen, nu het niet meer tot mijn wekelijkse routine behoort. Ik word er wat weemoedig van hoe weinig mensen de kans krijgen om kuddedieren in beweging te zien. Als mens zijn we gefixeerd op taal en woorden. Maar bij dieren is er bijna alleen maar lichaamstaal. Elke beweging, blik of opgespannen/ontspannen spier vertelt. Op een van de boerderijen ging ik er met een collega soms bij zitten. Elk een tuinstoeltje en een kop koffie. Een uur lang bespreken wat we zagen tussen de dieren. Zo werd ons observatievermogen sterker. En dat hadden we nodig tijdens het verplaatsen van kuddes door uitgestrekte heuvellanden. Je leert dat de plek waar je staat een hele impact heeft op wie jou ziet staan. Dat je nooit niet communiceert en je dus altijd aan het communiceren bent.

• 

• 

• 

• 

Ik leerde de kneepjes op een Jackaroo school. De kuddes koeien en schapen bestonden uit 30 dieren die we om de zoveel weken naar een nieuwe plek verplaatsten. Na die werkplek kwam ik op boerderijen terecht waar de kuddes uit honderden of duizenden dieren bestonden. Maar het is bij die eerste kleinere kuddes dat ik leerde kijken. Het zijn dierbare herinneringen.

Een jackaroo is de Australische variant van de Noord-Amerikaanse term buckaroo, een synoniem voor cowboy. En buckaroo is op zijn beurt weer een verbastering van het Spaanse woord vaquero (of de Portugese term vaqueiro) dat tijdens de kolonisatie van Amerika door de migrerende Spanjaarden gebruikt werd om hun herders aan te duiden. Nog specifieker is een vaquero een herder te paard. In gebieden waar dieren van nature migreren onder invloed van seizoenen, plantengroei en klimaat, maar waar de mens meer en meer plaats innam, werden vaqueros ingezet om de dieren op de lange afstanden te begeleiden.

De vaqueros waren de oorspronkelijke cowboys van de VSA. Zij brachten voor het eerst paarden naar Noord-Amerika. De mustangs, het gekende Amerikaanse wilde paardenras, zijn nakomelingen van losgebroken Spaanse paarden. Nu nog worden er in bergachtige gebieden van Europa jaarlijks grote migraties van dieren begeleid. In de lente naar de hoger gelegen gebieden en in de winter, omgekeerd, naar de lager gelegen gebieden. Deze eeuwenoude traditie heet de transhumance.

Mannekes, nu weet ge meteen ook wat er bovenaan mijn bucketlist staat geschreven natuurlijk.

Wil je dat wel eens zien vanuit je luie zetel? Bekijk de komende maanden dan de hashtag #transhumancia op Instagram voor mooie beelden. De dieren worden binnenkort weer naar de hoger gelegen gebieden gebracht.

En omdat ik dit jaar geen transhumance in levende lijve kan meemaken, vind je me binnenkort weer in de Kalmthoutse Heide op de route van het schaap. Daar ga ik me zetten met een thermos koffie. Kijken naar wat de schapen elkaar te zeggen hebben.

Xx,

s.